Podejrzenie wystąpienia zaburzeń osobowości może budzić lęk i niepokój. Warto natomiast wiedzieć, że zaburzenia można leczyć, zarówno farmakologicznie, jak i za pomocą psychoterapii. Jakie są objawy zaburzeń osobowości, na czym polega diagnoza oraz leczenie? – na te pytania odpowiada dr n. med. Sławomir Adam Wolniak, specjalista psychiatra, właściciel Wolmed Sp. z o.o. Szpital i Poradnie w Dubiu k. Bełchatowa.
Według definicji, zaburzenia osobowości są zaburzeniem psychicznym charakteryzującym się trwałymi, nieprzystosowawczymi wzorcami relacji ze środowiskiem, w obszarze myślenia o nim i postrzegania go. Zaburzenie tych relacji skutkuje powstaniem trudności w funkcjonowaniu zarówno społecznym, jak i behawioralnym. Zaburzenia osobowości charakteryzują się szerokim spektrum objawów, które mogą obejmować:
* Trudności w relacjach interpersonalnych, jak na przykład unikanie kontaktów z innymi ludźmi, trudności w nawiązywaniu bliskich relacji, skłonność do konfliktów, manipulowanie innymi ludźmi, brak empatii lub trudności w jej wyrażaniu.
* Nieprawidłowe myślenie i odczuwanie, takie jak niezdrowa skłonność do perfekcjonizmu, impulsywność, nierealistyczne podejście do życia, niestabilne emocje, poczucie niskiej wartości lub poczucie wyższości.
* Zachowania, które powodują cierpienie dla siebie lub innych, jak na przykład samookaleczenia, uzależnienia, agresywność, przemoc, a także ryzykowne zachowania seksualne lub zachowania kryminalne.
Diagnozowanie zaburzeń osobowości jest procesem skomplikowanym i wymaga dokładnej oceny przez specjalistę zajmującego się zaburzeniami psychicznymi, takiego jak psycholog lub psychiatra. Diagnoza opiera się na analizie różnych czynników, w tym na badaniu historii życia pacjenta, jego relacji interpersonalnych, myśli, odczuć i zachowań. Ważne jest również zbadanie ewentualnego występowania innych zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, lęk czy zaburzenia odżywiania. Podczas diagnozowania zaburzeń, specjaliści często stosują standardowe narzędzia diagnostyczne, takie jak kwestionariusze i testy psychologiczne. Jednym z najczęściej stosowanych narzędzi diagnostycznych jest Kwestionariusz Osobowości MMPI (Minnesota Multiphasic Personality Inventory). Innym narzędziem jest Inwentarz Osobowości NEO (NEO Personality Inventory). Ten test składa się z pytań dotyczących pięciu czynników osobowości: otwartości na doświadczenia, sumienności, ekstrawersji, ugodowości i neurotyczności. Wreszcie, diagnozowanie zaburzeń osobowości wymaga również oceny objawów przez doświadczonego specjalistę. Wiele zaburzeń charakteryzuje się podobnymi objawami, więc ważne jest, aby specjalista dokładnie zrozumiał kontekst, w którym się pojawiają, a także wpływ, jaki mają na życie pacjenta.
Leczenie zaburzeń osobowości jest złożonym procesem, który zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz od rodzaju zaburzenia osobowości, z którym się boryka. Wielu pacjentów korzysta z terapii, której celem jest rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem, lepsze zrozumienie siebie i swojego zachowania oraz poprawienie relacji interpersonalnych. Dla przykładu, terapia poznawczo-behawioralna (CBT) koncentruje się na zmianie myśli i zachowań, które utrzymują zaburzenie. Terapia ta może pomóc osobom z zaburzeniami osobowości w kontrolowaniu emocji, radzeniu sobie ze stresem i poprawieniu relacji interpersonalnych. Kolejnym nurtem jest terapia psychodynamiczna, która koncentruje się na zrozumieniu korzeni problemów emocjonalnych i zachowań oraz na radzeniu sobie z nimi poprzez ujawnienie wewnętrznych konfliktów i traum. Z kolei terapia w nurcie Gestalt skupia się na pomocy klientom w rozwijaniu świadomości siebie i zwiększaniu zrozumienia swoich emocji, myśli i zachowań. W leczeniu zaburzeń osobowości pomaga klientom w identyfikacji ich niezdrowych wzorców zachowania, które mogą wynikać z nieświadomych przekonań, uczuć i potrzeb. Praca terapeutyczna skupia się na eksplorowaniu i rozumieniu tych wzorców, a następnie na wypracowaniu alternatywnych sposobów radzenia sobie z trudnymi sytuacjami.
W niektórych przypadkach w leczeniu zaburzeń osobowości, np. przy zaburzeniach lękowych lub depresyjnych, skuteczne jest stosowanie farmakoterapii. Leczenie zaburzeń osobowości jest procesem długotrwałym i wymaga zaangażowania pacjenta oraz regularnych sesji terapeutycznych. W wielu przypadkach pozytywne efekty terapii mogą być widoczne po kilku miesiącach lub nawet latach.
Więcej na: www.wolmed.pl
