Gdy dom przestaje być bezpieczny. Jak przemoc w rodzinie wpływa na dzieci?

Dom powinien być miejscem, gdzie dziecko czuje się bezpieczne, kochane i akceptowane. To przestrzeń, w której rozwijają się podstawy zaufania, poczucia własnej wartości i zdolności do budowania relacji. Niestety, dla wielu dzieci rzeczywistość wygląda inaczej. Przemoc w rodzinie – fizyczna, psychiczna, emocjonalna czy ekonomiczna, burzy fundamenty dzieciństwa, zostawiając ślady, które mogą mieć wpływ na całe życie. Choć temat ten nadal bywa tematem tabu, coraz częściej mówi się o nim głośno, a świadomość społeczna i dostępność wsparcia powoli rosną. Jak przemoc w rodzinie wpływa na najmłodszych, jakie formy pomocy mogą otrzymać dzieci i ich opiekunowie, by przerwać cykl cierpienia? Na te pytania odpowiada dr n. med. Sławomir Adam Wolniak, lekarz specjalista psychiatra, prezes Wolmed Sp. z o.o. Szpital i Poradnie.

Przemoc domowa dotyka nie tylko osoby bezpośrednio doświadczającej agresji – zazwyczaj jest dramatem całej rodziny, a w szczególności dzieci, które często stają się cichymi ofiarami. Dziecko wychowujące się w środowisku pełnym lęku, napięcia i nieprzewidywalności, rozwija mechanizmy obronne, które mają mu pomóc przetrwać, ale w dłuższej perspektywie mogą utrudniać zdrowe funkcjonowanie. Może mieć trudności z regulacją emocji, cierpieć na zaburzenia lękowe, depresję, przejawiać agresję lub wycofanie.

Obserwowanie przemocy – nawet bez bezpośredniego uczestniczenia w niej – jest formą traumy. Dzieci uczą się przez naśladowanie, a przemoc staje się dla nich wzorcem rozwiązywania konfliktów i budowania relacji. Co gorsza, mogą obwiniać siebie za sytuację w domu, co prowadzi do głębokiego poczucia winy i niskiej samooceny. Rodziny dotknięte przemocą mogą jednak liczyć na wsparcie – zarówno prawne, jak i psychologiczne. Istnieje coraz więcej instytucji i organizacji, które oferują pomoc – od ośrodków interwencji kryzysowej, przez poradnie psychologiczne, po fundacje specjalizujące się w pracy z osobami doświadczającymi przemocy. W Polsce działa również system Niebieskiej Karty, który pozwala na monitorowanie i koordynację pomocy dla ofiar przemocy domowej. Dzieci mogą korzystać z terapii indywidualnej, grup wsparcia, a także specjalistycznej pomocy w szkołach i poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Kluczowe jest jednak, by przemoc została dostrzeżona – przez nauczyciela, sąsiada, lekarza, kogokolwiek, kto zauważy, że dziecko jest zastraszone, zamknięte w sobie, nadmiernie dojrzałe lub przeciwnie – nadpobudliwe i agresywne.

Rozmowa o przemocy w rodzinie to pierwszy krok do zmiany. Potrzebujemy większej odwagi i uważności – jako społeczeństwo, ale także jako jednostki – by nie odwracać wzroku od cierpienia tych, którzy nie mają jeszcze narzędzi, by mówić własnym głosem. Każde dziecko zasługuje na bezpieczne dzieciństwo. A każde życie wolne od przemocy zaczyna się od dostrzeżenia, że coś jest nie tak – i zrobienia czegoś, by to zmienić.

Wolmed Sp. z o.o. już w ośmiu miastach województwa łódzkiego uruchomiła Poradnie Psychologiczno-Terapeutyczne dla Dzieci i Młodzieży oraz Rodzin: w Bełchatowie (ul. Opalowa 9 i Zamoście 94), Radomsku, Pajęcznie, Zduńskiej Woli, Łasku, Sieradzu, Wieluniu i Wieruszowie). Działają w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia oraz usług komercyjnych. Poradnie oferują wsparcie zespołu psychologów i psychoterapeutów dla dzieci i młodzieży (do 18. lub 21 roku życia w przypadku kontynuowania nauki w szkole ponadpodstawowej) oraz ich rodziców. By skorzystać z pomocy nie trzeba mieć skierowania, należy być osobą ubezpieczoną. Opiekę nad pacjentami sprawują psycholodzy, psychoterapeuci oraz terapeuta środowiskowy. Istotną częścią pracy specjalistów jest także pomoc dzieciom i młodzieży z doświadczeniem przemocy. Więcej informacji znajduje się pod linkiem: https://wolmed.pl/poradnie-psychologiczno-terapeutyczne/