Pani doktor, w dzisiejszym społeczeństwie coraz powszechniejsze są zaburzenia lękowe. Kiedy możemy mówić o zaburzeniach lękowych?
Dr Joanna Wysogląd-Wolniak, specjalista psychiatra, wiceprezes Wolmed Sp. z o.o. Szpital i Poradnie: Zaburzenia lękowe to grupa chorób psychicznych charakteryzujących się nadmiernym i nieuzasadnionym lękiem oraz obawami. To stan, w którym osoba doświadcza uczucia niepokoju, które może być tak silne, że utrudnia codzienne funkcjonowanie. W skrajnych przypadkach może prowadzić do unikania sytuacji wywołujących lęk lub ataków paniki.
Czy można zatem powiedzieć, że pewne poziomy lęku są normalne i pomocne, ale kiedy przekształcają się w zaburzenia, stają się problemem?
Dokładnie tak. Lęk jest naturalną reakcją organizmu na stresujące lub niebezpieczne sytuacje. Pomaga nam być czujnymi i unikać potencjalnych zagrożeń. Jednak w przypadku zaburzeń lękowych, mechanizmy regulujące lęk stają się nadmiernie aktywne lub niewłaściwie wyregulowane. To prowadzi do sytuacji, w których lęk staje się uciążliwy i nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia. Dana osoba może go odczuwać nawet w codziennych sytuacjach, które dla większości ludzi nie są problematyczne.
Jakie są najczęstsze rodzaje zaburzeń lękowych?
Z pewnością zaburzenia lękowe uogólnione. Charakteryzują się nadmiernym lękiem i niepokojem wobec wielu sytuacji, często niezwiązanych z konkretnym zagrożeniem. Z kolei zaburzenia paniczne objawiają się niespodziewanymi atakami paniki, czyli nagłymi i intensywnymi napadami lęku, którym mogą towarzyszyć fizyczne objawy, takie jak przyspieszone bicie serca czy uczucie duszenia się. Do rzadkości nie należą też zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, czyli OCD. Ich objawem są natrętne myśli, obsesje, kompulsywne wykonywanie czynności, które z założenia mają na celu łagodzenie lęku. Po okresie pandemii Covid-19 u większej liczby osób obserwuję fobie społeczną. Charakteryzują się strachem przed sytuacjami społecznymi, w których dana osoba obawia się oceny bądź krytyki innych. Poważnym zaburzeniem, mającym wpływ na codzienne funkcjonowanie i budowanie relacji, jest PTSD, czyli zespół stresu pourazowego. Wiąże się z odczuwaniem nawracających wspomnień, koszmarami sennymi i hiperaktywnością. Są też fobie specyficzne, lęk wobec określonych sytuacji czy obiektów, np. lęk przed lataniem, wysokością czy pająkami.
Czy istnieją jakieś czynniki ryzyka związane z występowaniem zaburzeń lękowych?
Tak, wiele czynników może wpływać na ryzyko ich rozwoju. Wśród nich znajdują się genetyka, doświadczenia dzieciństwa, stresujące wydarzenia życiowe, a także niektóre cechy osobowości. Istnieją też badania sugerujące, że zmiany w poziomach neuroprzekaźników, takich jak serotonina czy noradrenalina, mogą wpływać na podatność na zaburzenia lękowe.
Jakie są dostępne metody leczenia dla osób cierpiących na zaburzenia lękowe?
Leczenie zaburzeń lękowych obejmuje kilka podejść. Terapia psychologiczna, zwłaszcza terapia poznawczo-behawioralna (CBT), jest bardzo skutecznym narzędziem. Pomaga osobom radzić sobie z lękiem, zmieniając negatywne myślenie i zachowania. Często terapia jest łączona z farmakoterapią, czyli stosowaniem leków przeciwlękowych lub antydepresyjnych. Ważne jest też samopomoc, relaksacja i regularna aktywność fizyczna.
Czy osoby cierpiące na zaburzenia lękowe mogą osiągnąć pełną poprawę zdrowia psychicznego?
Tak, wiele osób doświadcza poprawy i osiąga zdolność do skutecznego radzenia sobie z lękiem. Kluczowe jest jednak odpowiednie leczenie, wsparcie bliskich oraz konsekwentne stosowanie zaleceń terapeutycznych. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ile czasu zajmie poprawa, ale z odpowiednim podejściem, wielu pacjentów osiąga długotrwałą ulgę.
Więcej na: www.wolmed.pl
